کد مطلب:36139 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:137

بخشش به میزان نیاز











(فلا یقنطنك ابطاو اجابته فان العطیه علی قدر النیه)

«پس كندی در اجابت، تو را نومید نسازد، زیرا كه اجابت به میزان نیت است»

در اینجا اولااز قنوط و نومیدی نهی می كنند و منشاء پیدایش نومیدی را هم بطور ضمنی آورده اند و آن عدم اجابت دعاست كه بصورت محسوس می بینیم تاخیر در اجابت دعاها در بسیاری از مواقع حالت زدگی و یاس و نومیدی را بدنبال دارد و امام بزرگوار از پیدایش چنی حالتی نهی می كنند و بعد از آن بذكر مطلب بسیار مهم و قابل توجهی می پردازند و آن، عوامل تاخیر در اجابت یا عدم اجابت است و اولین مطلبی را كه در این رابطه آورده اند این است كه عطا و بخشش الهی به میزان نیست است.

[صفحه 169]

و بنابراین، نیت خیر و تصمیم صحیح و انسانی، موجب تسریع در اجابت است و نیات سوء و اراده های باطل و انگیزه های نادرست، موجب تاخیر اجابت و یا عدم اجابت خواهد گردید.

گاهی حوائج و مقاصد انسان، ناشی از یك نیست سوء و باطل است مانند كسیكه از خدا خانه می خواهد زیرا دیده كه رفیقش و یا برادر و دینی او خانه ای وسیع و زیبا دارد و این موضوع او را به تنگ آورده و می خواهد به هر وسیله ای است یك خانه ی آنچنانی را فراهم بیاورد. و یا گاهی از اوقات حاجت او در طریق یك امر شیطانی است مانند كسی كه از خدا خانه می خواهد ولی درون او را كه بررسی كنیم به این مطالب می رسیم كه او خانه را برای تفاخر و برتری جوئی می خواهد و نظرش این است كه در مقام مفاخره و فخر فروشی از رفیقش عقب نماند و نسبت به دیگران كمی و كاستی نداشته باشد. بسیاری از دعاها فاقد اوصاف لازم است و منشا و مبدا ان یا غایت و منتهای ان یك جریان شیطانی است و از اینرو به هدف اجابت نمی رسد و ما فقط خود موضوع مورد حاجت را می بینیم كه امری مباح یا مستحب و مطلوب است و از اینكه آن را از خداوند خواسته ایم و اجابت نشده سخت نگران و ناراحت می شویم و دیگر به مفاسدی كه در آغاز این موضوع قرار گرفته و یا در رشته ی معلولات آن است و بر آن مترتب خواهد شد غفلت داریم.

و ممكن است مقصود زا كلام شریف امام علیه السلام «ان العطیه بقدر النیه» این باشد كه عطایای الهی وابستگی مستقیم به نیات انسان دارد هر اندازه انسان دارای خلوص نیت و پاكی ضمیر باشد دعاهای او را به اجابت نزدیكتر است و هر اندازه كه دارای نیات شر و فاسد باشد از اجابت دورتر و فاصله ی او زیادتر می باشد. غرض آنكه ملا نیات انسانی در مطلق امور، نه در رابطه با شخص موضوع مورد حاجت، در اجابت دهاهای وی اثر مستقیم دارد و بصورت كلی باید نیات انسان اصلاح گردد و دعاكننده انسانی خوش نیت و دارای سلامت فكر باشد و به نفع جامعه و برادران و خواهران مسلمان خود بیندیشد تا هنگامی كه دعا می كند مورد عنایت خداوند قرار گرفته و دعاهای او به اجابت برسد.

[صفحه 170]

مرحوم سید بن طاووس می فرماید: از جمله ی صفات دعاكننده این است كه هنگام دعا، قلب او پاكیزه و نیتش صادق باشد و این بخار روایتی است از حضرت صادق علیه السلام كه فرمودند: مردی در بنی اسرائیل مدت سه سال خدا را می خواند كه فرزندی به او عطا كند و چون دید كه خداوند او را اجابت نمی كند گفت: پروردگارا آیا من از تو دورم پس صدای مرا نمی شنوی یا نزدیكم به تو ولی اجابتم نمی كنی؟ بعد شخصی به خواب او آمد و گفت: «انك تدعو الله منذ ثلث سنین بلسان بذی و قلب عدت غیر نقی و نیه غیر صادقه عن ذلك ولیتق الله قلبك و لیحسن نیتك» «تو از سه سال پیش خدا را میخوانی با زبانی زشت گو و قلبی سركش و ناپاك و بانیتی غیر صادقانه. اكنون از اینحالت بركنده شو و باید قلب تو تقوای خدا داشته و نیت تو در جهت خیر باشد. آن مرد بر این كارها مواظبت نمود و سپس دعا كرد و خداوند پسری به او داد.[1] و احتمال می رود كه مقصود این باشد كه انسان در مقام درخواست چیزی از خدا با تمام وجود و با احساس نیازمندی، آن را از خدای تعالی طلب كند و تنها با زبان از خدا طلب حاجت، نكند و بلاشك دعائی كه انسان از عمق جان كرده و با تمام وجود چیزی را از خداوند بخواهد، غیر از دعائی است كه تنها با زبان باشد و دل و جان او همراهی نداشته و موضوع مورد درخواست را از خدا نخواهند.


صفحه 169، 170.








    1. فلاح السائل ص 37 و بحار الانوار ج 90 ص 377.